Vrouwen die na het horen van het geslacht van hun ongeboren kindje last krijgt van geslachtsteleurstelling, voelen zich naast verdrietig vaak ook schuldig en bezorgd. Ze vragen zich af wat hun gevoelens doen met het kindje. Heeft hij of zij last van het verdriet en de spanning?

Stress tijdens de zwangerschap

Het antwoord op bovenstaande vraag is niet zo makkelijk te geven. Aan de ene kant is het bekend dat stress tijdens de zwangerschap schadelijk kan zijn voor een ongeboren baby. Verschillende Nederlandse onderzoeken hebben uitgewezen dat veel stress tijdens de zwangerschap kan leiden tot een lager geboortegewicht van het kind en dat stress en angst bij de moeder de kans op gedragsproblemen bij kinderen vergroot. Maar aan de andere kant: het gaat hierbij om langdurige en ernstige stress. Denk bijvoorbeeld aan stress door het overlijden van een dierbare of door een veel te zware werkdruk. Iedereen ervaart af en toe stress, ook tijdens een zwangerschap. Dat is niet erg, zo lang er na de spanning ook weer ontspanning komt. Gewone, dagdagelijkse stress is voor zover bekend niet schadelijk. 

Of stress rondom geslachtsteleurstelling in de categorie van langdurige en ernstige stress valt, of in de categorie van gewone stress, dat zal voor elke vrouw anders zijn. De meeste vrouwen ervaren gedurende korte tijd (een paar dagen tot weken) hevige emoties, maar herpakken daarna zichzelf. Het verdriet is er misschien nog steeds, maar staat niet meer zo op de voorgrond dat het omschreven kan worden als langdurige en ernstige stress. 

Maar zelfs als een vrouw erg veel stress ondervindt door de geslachtsteleurstelling, hoeft ze niet erg bang te zijn voor de gevolgen voor haar baby. Want uit onderzoek blijkt dat het vooral stress gedurende de eerste drie maanden van de zwangerschap is die schadelijk kan zijn. In die periode worden namelijk de organen van de baby aangelegd. Wanneer een vrouw het geslacht van haar kindje te weten komt, is deze eerste kwetsbare periode al voorbij. 

Het is ook goed om te bedenken dat verdriet en teleurstelling niet gelijk staan aan stress. Je kunt ook verdrietig zijn zonder daarbij veel stress te ervaren. Eens goed uithuilen kan juist ontspanning geven, ook al voel je je op dat moment diep verdrietig. Verdriet kan wel een bron van stress worden als iemand zich tegen zijn of haar emoties verzet, vanuit zelfverwijt of angst voor veroordeling. Juist de gedachte: ‘Ik mag dit niet voelen!', geeft stress en maakt het moeilijker om met het verdriet om te gaan. 

Zorgverleners, familie en vrienden kunnen heel wat spanning uit de lucht halen door duidelijk te maken: 'Je mag voelen wat je voelt en we zullen je helpen om je verdriet te dragen.' 

Na de geboorte

Naar de gevolgen van geslachtsteleurstelling op kinderen ná de geboorte, is voor zover wij weten nog geen wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar uit persoonlijke verhalen van moeders blijkt het volgende:

Bij een deel van de ouders verdwijnt de geslachtsteleurstelling kort na de bevalling. De blijdschap met het kindje dat ze hebben gekregen, laat het verdriet om het kindje dat ze niet hebben gekregen naar de achtergrond verdwijnen. 

Bij een ander deel blijft het verdriet om het niet hebben van een kindje van het gewenste geslacht bestaan, maar staat dit los van de sterke liefde die ze voelen voor het kindje dat ze hebben gekregen. Verdriet om wat er niet is en dankbaarheid voor wat er wel is, kunnen prima naast elkaar bestaan. Misschien dat ze soms toch even moeite hebben om het gemis los te zien van het kind en bijvoorbeeld een vlaag van boosheid naar hun kind voelen dat het ‘de plaatst van gewenste kind inneemt’, maar door dit dan gewoon onder ogen te zien en er even met iemand over te praten, waait het gevoel weer over zonder dat het kind er iets van hoeft te merken. Alle ouders hebben wel eens negatieve gevoelens tegenover hun kinderen die ze liever niet zouden voelen. Dat is helemaal geen probleem, zolang je je er maar van bewust bent en er op een goede manier mee omgaat. 

Al met al: bij verreweg de meeste ouders die te maken hebben of hebben gehad met geslachtsteleurstelling, zal het kind hier waarschijnlijk geen enkele last van ondervinden.

In uitzonderlijke gevallen waarbij ouders het kind alsmaar laten voelen dat het van het ‘verkeerde’ geslacht is, zal het kind wel schade ondervinden. Net als wanneer een kind zich om andere reden afgewezen en ongeliefd voelt, bijvoorbeeld vanwege zijn of haar seksuele geaardheid. Dit heeft dan waarschijnlijk weinig te maken met geslachtsteleurstelling op zich, maar meer met psychische problemen van de ouders, die het moeilijk maken om hun kind de liefde te geven die het zou moeten krijgen. Maar ook om dit soort extreme uitkomsten te voorkomen, is het belangrijk dat het taboe rondom geslachtsteleurstelling doorbroken wordt. Ouders die merken dat ze dusdanig vastlopen in hun emoties dat hun kind er het slachtoffer van wordt, zouden om hulp moeten kunnen vragen zonder bang te zijn om extra afkeuring omdat er geslachtsteleurstelling in het spel is. 

Geruststelling

Voor wie zich zorgen maakt om de effecten van geslachtsteleurstelling op een ongeboren baby, is het goed om te bedenken dat baby’s in de buik geen gedachten kunnen lezen. Ze kunnen wel via bijvoorbeeld hormonen in het bloed van hun moeder wat meevoelen van haar emoties, maar het is niet zo dat ze kunnen horen dat ze denkt: ‘Ik had liever een jongen/meisje gehad.’ Ze kunnen voor zover bekend geen onderscheid tussen bijvoorbeeld stress, teleurstelling en boosheid door een moeilijk gesprek met een werkgever, of een zelfde mate van negatieve emoties door geslachtsteleurstelling. Ze voelen zich dan ook niet persoonlijk afgewezen.

Omgekeerd zullen ze waarschijnlijk ook geen onderscheid maken tussen liefdevolle, vrolijke gevoelens die gericht zijn op je partner, of liefde gericht op je baby zelf. Maar ze zullen er wel van genieten!

Tot slot: als een moeder zich veel zorgen maakt over de effecten van haar geslachtsteleurstelling op haar (ongeboren) kindje, is dat juist een bewijs dat ze van hem of haar houdt. Ze wil immers het allerbeste voor haar kindje!

Tips

• Als je je zorgen maakt over stress tijdens de zwangerschap, richt je dan op ontspanning in plaats van je aandacht te richten op dat wat spanning geeft. Laat je masseren, ga met vriendinnen op stap, kijk een leuke film, enzovoort. 
• De geslachtsteleurstelling en de spanning daaromtrent kun je niet op commando laten verdwijnen. Maar misschien kun je wel stress verminderen door bijvoorbeeld vaker ‘nee’ te zeggen, taken in het huishouden uit te besteden of minder te gaan werken. Het gaat om de opeenstapeling van stress, niet waar de stress precies vandaan komt. 
• Zorg waar mogelijk voor voldoende slaap en beweging. Dat vermindert de negatieve gevolgen van stress en maakt dat je beter kunt relativeren. 
• Herinner jezelf eraan: wat ik voel heeft niets te maken met het kindje dat ik heb, maar met mijn verlangen naar het kindje dat ik niet heb. Je onvervulde verlangen hoeft dan ook niet je liefde voor je kind in de weg te staan.
• En ook hier geldt weer: krop je gevoelens niet op, praat er met iemand over. Veroordeel jezelf niet. Accepteer wat je voelt, dan voel je je meteen al wat minder gespannen.